Απόσπασμα από τη "Φωνή του δράκου" του Αλ. Παπαδιαμάντη.

    Μίαν βραδιάν, η Κρατήρα η Διόμαινα, γεροντοκόρη πλέον ή σαράντα χρόνων, έμεινε να διανυκτερεύσει εις το καλύβι το πενιχρόν, το οποίον είχε μέσα εις τον ελαιώνα της όπου ειργάζετο όλην την ημέραν εις την συλλογήν του ελαιοκάρπου, και το βράδυ έκλειε προσωρινώς τους σάκκους τους πλήρεις ελαιών μέσα εις το καλύβι αυτό, έως την άλλην ημέραν, οπότε το φορτίον θα μετεκομίζετο δι’ ημιόνων εις το ελαιοτριβείον του Δήμου του Μανιάτη, κάτω εις τον αγροτικόν συνοικισμόν της Κεχρεάς∙ την νύκτα όμως καθ’ ην ο ελαιόκαρπος ήτο εις το καλάθι, εκοιμάτο κι αυτή εκεί, διά να τον φυλάττει κατά πάσης ενδεχομένης αποπείρας κλοπής, αν και τοιαύτα κρούσματα ήσαν σπάνια εις τον τόπον.

    Εις το μικρόν τούτο υπόστεγον εύρισκεν αναψυχήν, κι εκοιμάτο την νύκτα, καθώς ήτο κουρασμένη διαρκώς από τας εξοχικάς εκδρομάς και τας εργασίας τας οποίας δεν έπαυε να εκτελεί ανά τους διαφόρους αγρούς της∙ είχε κτήματα άξια λόγου η γεροντοκόρη, αν και πολύ βεβαρημένα με χρέος, χαρά δε και παρηγορία της, ελπίς και απαντοχή της, ότι θα κατώρθωνεν επί τέλους, από χρόνον εις χρόνον, να εξοφλήσει αυτό το χρέος – το οποίον εκολλούσε ως ψώρα και επληθύνετο ως η κάμπη εις τα φυτά – ήτον να τρέχει από αμπέλι εις χωράφι, και από χωράφι εις ελαιώνα. Δεν έπαυε να εκτελεί μόνη, κατά περιόδους και ώρας, όλας τας αγροτικάς εργασίας όπως συνηθίζουν αι γυναίκες∙ το θειάφισμα, το αργολόγημα, τον τρύγον, και προ πάντων την συλλογήν των ελαιών, διαρκούσαν επί τινας μήνας του φθινοπώρου και του χειμώνος.

    Την εσπέραν εκείνην δεν ήτο μόνη∙ συνωδεύετο από τον Κώτσον τον ανεψιόν της, τέκνον της αδελφής της, δεκατριών ετών. Δεν ήτον απλώς,  το παιδίον αυτό, τέκνον της ωδίνος της αδελφής της, ήτο τέκνον της οδύνης δι’ αυτάς τας δύο. Η Κρατήρα είχε μείνει ορφανή μετά της νεωτέρας αδελφής της∙ ηλικιώθη πολύ και καταρχάς πιθανώς δεν ηθέλησεν, αργότερα ίσως δεν ημπόρεσε να υπανδρευθεί. Αλλ’ η ιδία, ως καλή μήτηρ, υπάνδρευσε κι επροίκισε την αδελφήν της.

    Της έδωκε το ήμισυ των κτημάτων, κι επειδή ο γαμβρός απήτει και μετρητά, υπεθήκευσε το άλλο ήμισυ εις εγχωρίους τοκιστάς, διά να δανεισθεί τρισχιλίας δραχμάς να του δώσει. Είτα μετά τον γάμον, ο σύζυγος, ναυτικός, αφού έμεινεν επί τινας μήνας και διεχείμασεν εις τον τόπον, κατά Φεβρουάριον εμβαρκάρησε με το ιδιόκτητον πλοίον και ανεχώρησε.

    Η Σοφούλα έμεινεν έγκυος. Είτα, μετά εννέα μήνας, ο σύζυγος, μετά βραχείαν επίσκεψιν κατά το θέρος, εξηκολούθει να ταξιδεύει ακόμη. Αλλ’ η Σοφούλα έκλεισε τον ένατον μήνα από της πρώτης απομακρύνσεως του συζύγου της κι εγέννησε το παιδίον αυτό, τον Κώτσον, όχι ακριβώς τον ένατον μήνα, αλλά μετά εννέα μήνας και τρεις ημέρας από της αναχωρήσεως του συζύγου.

    Τότε τα γραΐδια της γειτονιάς και όλου του χωριού, εμέτρησαν καλώς τους μήνας, τας εβδομάδας, τας ημέρας, ως και τας ώρας. «Τόσες απ’ το Φλεβάρη και τριανταμία ο Μάρτης γίνονται… και τριάντα ο Απρίλης…» Και καθεξής. Αφού επρόσθεσαν όλους τους μήνας, μέχρι του Οκτωβρίου, ελογάριασαν ότι έμενον δεκαεπτά ημέραι ακόμη, του Νοεμβρίου, διά να γίνουν σωστοί εννέα μήνες. Αλλ’ η Σοφούλα εκάθισε στα σκαμνιά όχι την δεκάτην εβδόμην αλλά την εικοστήν του μηνός, εγέννησεν άρα όχι την διακοσιοστήν εβδομηκοστήν ημέραν, αλλά την 273^ην από της αναχωρήσεως του συζύγου.

    Εντεύθεν σκάνδαλον και δυσφημία. Είτα επάνοδος του συζύγου και διαζύγιον. Είπαν ότι η Σοφούλα είχε φέρει στον κόσμον το παιδίον αυτό με τον μικρόν θείον της, ένα συγγενή όστις επηγγέλλετο εν μέρει τον προστάτην διά τας δύο ορφανάς. Ήτον άρα όχι μόνον μοιχαλίς αλλά κα αιμομίκτρια.

    -Πώς καταντήσαμε!… Σόμαρα – Γόμαρα! είπε σείων την κεφαλήν είς απλοϊκός γέρων.

    -Λαός Σοδόμων και λαός Γομόρρας, διώρθωσεν ο κυρ Αναγνώστης της Ευγενίτσας, ο ψάλτης του ναού της Παναγίας.

    -Θα μας χαλάσ’ ο Θεός, παιδάκι μ’ ! συνεπέρανε μία γραία…

    Η Κρατήρα δεν επίστευσε ποτέ εις την ενοχήν της αδελφής της, ούτε ηθέλησε να την εξετάσει, επειδή επροτίμα ν’ αγνοεί και να πιστεύει εις την αθωότητα. Μόνον παρεκάλεσε τον πνευματικόν να την «ορμηνέψει», και είπεν εις τον πάτερ Ιωακείμ, ένα περιπλανώμενον καλόγηρον λίαν ιδιόρρυθμον, να «της πει καλά λόγια». Αυτή έτεινε να πιστεύσει ότι αι τρεις ημέραι παραπάνω ήσαν μία παραδρομή της φύσεως, έν λάθος εις το μέτρημα των ημερών, επειδή οι νόμοι τους οποίους έβαλεν ο Πανάγαθος Θεός δεν της εφαίνοντο να είναι τόσον στενοί και γλίσχροι, όσον τα κατάστιχα των τοκογλύφων και οι λογαριασμοί των γραϊδίων της γειτονιάς∙ ελέχθη ότι γυναικολόγος ιατρός, εκ της πρωτευούσης, ακούσας την διήγησιν, απεφάνθη ότι συμβαίνει, καίτοι πολύ σπανίως, να μένει το έμβρυον ημέρας τινάς περισσότερον εις την κοιλίαν της μητρός, ένεκα ιδιαιτέρας τινός νάρκης ή κακοπαθείας.

    Ο συνήγορος της γυναικός, λεπτολόγος σοφιστής, παρετήρησε τα εξής: Πρέπει λοιπόν ως κριτήριον της συζυγικής πίστεως, εκ μέρους της γυναικός, να ληφθώσιν αι ιδιαίτεραι περιστάσεις και συμπτώσεις, τα μειονεκτήματα τα απορρέοντα εκ του επαγγέλματος του συζύγου, και όχι ο χαρακτήρ και η ενδόμυχος πεποίθησις και το καλώς νοούμενον συμφέρον;… Εάν ούτως έχει, αι γυναίκες των χωρικών, γεωργών και ποιμένων, πρέπει να θεωρούνται ως πισταί, μόνον διότι δεν αποδημούσιν οι σύζυγοί των, και διότι δεν είναι δυνατόν να γίνει εις το δημόσιον υπολογισμός τοιούτος μηνών και ημερών, οποίος καταχρηστικώς και αδεία της συγκυρίας γίνεται διά τας γυναίκας των θαλασσινών;

    Προσέτι ο νομομαθής ούτος είπε και τα εξής: Αυτή η Ιερά Γραφή μας λέγει, «εν ταις ημέραις εκείναις συνέλαβεν Ελισάβετ», εννοούσα μίαν των ημερών εκείνων, ή περί τας ημέρας εκείνας, αλλά δεν μας λέγει ότι η μήτηρ του Προδρόμου συνέλαβε την δείνα ημέραν ακριβώς.