ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΟΥ ΜΠΕΚΑ

της Έλενας Χατζηιωάννου

Καλοκαιρινό σαββατόβραδο στην Κινέτα, λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, σε μια παλιά οικογενειακή έπαυλη που θυμίζει εκείνες των αστυνομικών μυθιστορημάτων… Είχα μόλις ολοκληρώσει την ανάγνωση του συλλογικού έργου Η επιστροφή του αστυνόμου Μπέκα –από τις πιο ατμοσφαιρικές προτάσεις των Εκδόσεων Καστανιώτη, τόσο ως περιεχόμενο όσο και ως αισθητική– και ταξίδευα με τη φαντασία μου στην Αθήνα του Γιάννη Μαρή, στην καθημερινότητα του ’50 και του ’60 που οι δεκαπέντε συγγραφείς του βιβλίου ζωντάνεψαν επιδέξια στα διηγήματά τους, όταν μια γνώριμη φιγούρα ξεπρόβαλε από τις σκιές του κήπου και κάθισε απέναντί μου.

«Δημοσιογράφος Μακρής», μου συστήθηκε αγγίζοντας το γείσο της ρεπούμπλικας.

Δεν ήμουν προετοιμασμένη για μια τέτοια συνάντηση. Τον ρώτησα αν ήθελε να του προσφέρω κάτι.

«Έχω ό,τι χρειάζομαι», απάντησε εκείνος κι έδειξε με νόημα το βιβλίο που κρατούσα στα χέρια μου. «Μια δεύτερη ευκαιρία»...

 

Στα είκοσι εννιά χρόνια της δημοσιογραφικής μου καριέρας, ήταν η πρώτη φορά που θα έπαιρνα συνέντευξη από ήρωα βιβλίου. Συνέντευξη που μου ζητήθηκε… Στενός φίλος του αστυνόμου Γιώργου Μπέκα, ο δημοσιογράφος Γιάννης Μακρής –alter ego του συγγραφέα;– υπήρξε ο αγαπημένος μου χαρακτήρας στα έργα του Μαρή και εμφανίζεται σε αρκετά διηγήματα του βιβλίου που κρατούσα. Χωρίς προλόγους, ζήτησα το σχόλιό του.

«Δεν περίμενα να με θυμηθούνε τόσο πολλοί», είπε εμφανώς κολακευμένος. «Απ’ ό,τι φαίνεται με παρακολουθούσαν πολύ προσεκτικά, το ίδιο και τον Γιώργο, αποκάλυψαν πτυχές του χαρακτήρα μας που ούτε εμείς δεν είχαμε φανταστεί».

«Πώς σας φάνηκε αυτή η απόπειρα fan fiction και παστίς που επιχείρησαν οι δεκαπέντε συγγραφείς;» (Με διέκοψε προτού προλάβω να εξηγήσω τους όρους.)

«Ας αποφύγουμε τις άνοστες τεχνικές ορολογίες, εδώ συνέβη κάτι πολύ τρυφερό και ποιητικό. Ασχολήθηκαν μαζί μας από αγάπη και νοσταλγία, όχι ως άσκηση ύφους, είναι φανερό σε κάθε αράδα του βιβλίου».

«Ναι, αλλά υπήρξαν πιστοί οι δεκαπέντε συγγραφείς στη σκιαγράφηση της προσωπικότητάς σας και στην ανάπλαση του ύφους του Μαρή»;

«Άλλοτε πιστοί, άλλοτε ευρηματικοί, τήρησαν τους κώδικες του δικού μας δημιουργού χωρίς να κρυφτούνε πίσω του, κι έτσι παρέμειναν συγγραφείς και όχι αντιγραφείς. Αυτό που συνέβη εδώ δεν είναι ούτε νεκρανάσταση ούτε πλαστοπροσωπία, μας προχώρησαν εμένα και τον Γιώργο, πώς να σ’ το εξηγήσω, μας επανέφεραν στη ζωή με νέους όρους».

Δεν είχε άδικο, είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το βιβλίο είναι τόσο απολαυστικό. Οι συγγραφείς επιδίωξαν πρώτα απ’ όλα να γράψουν έξυπνες αστυνομικές ιστορίες, να είναι συνεπείς στην ατμόσφαιρα της εποχής, να έχουν αναγνωρίσιμους βασικούς χαρακτήρες, αλλά δεν θέλησαν ούτε να ανταγωνιστούν τον Μαρή ούτε να κρύψουν τις ιδιαίτερες προσωπικότητές τους ή να απαρνηθούν τις ιδιαίτερες θεματολογίες τους. Σε κάποιες περιπτώσεις ούτε καν αλλοίωσαν το λογοτεχνικό τους ύφος, προκειμένου να πλησιάσουν αυτό του συγγραφέα. Ο Μακρής διάβασε τη σκέψη μου.

«Αυτό θα πει αναπλάθω δημιουργικά, οι αναγνώστες δεν θέλουν να διαβάσουν ένα ακόμη έργο του Μαρή, θέλουν αφορμές για να τον νοσταλγήσουν, να ξαναθυμηθούν όσα αγάπησαν σ’ εκείνον, που ίσως να μην είναι πια τίποτε περισσότερο από τη δική τους νεότητα. Α, όσο γι’ αυτό, είναι ένα βιβλίο γεμάτο αφορμές».

«Καλά οι αναγνώστες, ο λογοτεχνικός χαρακτήρας τι επιθυμεί;»

«Την αθανασία», μου απάντησε ανυπόκριτα ο Μακρής. «Και μπορώ να σε βεβαιώσω ότι αυτή δεν εξασφαλίζεται όταν επανέρχεσαι ολόιδιος, σαν συντηρημένος στη φορμόλη, αλλά όταν ξαναγεννιέσαι απ’ την αρχή, από τα ίδια υλικά αλλά με άλλη τεχνική σύνθεσης και άλλη αύρα, για να ξαναπείς, δήθεν ως παλιό, κάτι καινούργιο».

Εκμυστηρεύτηκα στον επισκέπτη μου ότι ασκεί μια περίεργη επίδραση αυτό το βιβλίο, το βρίσκω απελευθερωτικό. Ίσως επειδή τόσοι έμπειροι συγγραφείς πραγματοποίησαν ένα εγχείρημα που μοιάζει με παιχνίδι ή με καλλιτεχνικό καρναβάλι. Δεν χρειάστηκε να επιστρατεύσουν μόνο έμπνευση, αλλά και χιούμορ, τόλμη, παρωδιακή διάθεση…

«Σαν να έσπασε ένα ταμπού», χαμογέλασε ο δημοσιογράφος.

«Ακριβώς, τώρα πια οι ήρωες του Μαρή ανήκουν σε όλους».

«Και όλοι μπορούν να μιλήσουν μέσα από αυτούς», μου έκλεισε το μάτι. «Ακόμη κι εσύ μέσα από μένα».

Η επιστροφή του αστυνόμου Μπέκα
Ο ήρωας του Γιάννη Μαρή σε νέες περιπέτειες
επιμέλεια: Αθηνά Κακούρη, Κώστας Θ. Καλφόπουλος
συγγραφείς: Ανδρέας Αποστολίδης, Νεοκλής Γαλανόπουλος, Παναγιώτης Γιαννουλέας, Αντώνης Γκόλτσος, Τιτίνα Δανέλλη, Βασίλης Δανέλλης, Άννα Δάρδα-Ιορδανίδου, Δημήτρης Κεραμέας, Νίνα Κουλετάκη, Δημήτρης Μαμαλούκας, Τεύκρος Μιχαηλίδης, Αθηνά Μπασιούκα, Γιάννης Πανούσης, Αργύρης Παυλιώτης και Φίλιππος Φιλίππου.
Καστανιώτης
428 σελ.
Τιμή € 14,91

Διάστιχο