Το μυστήριο της νεαρής Μόνα Λίζα

Είχε φιλοτεχνήσει ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και άλλη «Τζοκόντα»; Αυτό υποστηρίζεται από μερίδα επιστημόνων και το Ιδρυμα Μόνα Λίζα που εδρεύει στη Γενεύη. Τα αποκαλυπτήρια του έργου έγιναν την Πέμπτη. Υπάρχουν όμως και οι δύσπιστοι

Είχε η Μόνα Λίζα πρόγονο; Και μπορεί αυτός ο πρόγονος να είναι νεότερός της; Το παράξενο αυτό ερώτημα έχει διχάσει τους πλέον ειδικούς πάνω στο εικαστικό έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Και αυτό διότι το ίδιο το Ιδρυμα Μόνα Λίζα που εδρεύει στη Γενεύη υποστηρίζει ότι υπάρχει μία ακόμη εκδοχή του διάσημου έργου, φιλοτεχνημένη επίσης από τον Ντα Βίντσι, εκτός από τη γνωστή που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου.

Πρόκειται για πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τη Μόνα Λίζα στην ίδια στάση με αυτήν του γνωστού έργου και με ένα ανάλογα αινιγματικό βλέμμα. Μόνο που η καινούργια Μόνα Λίζα είναι δέκα χρόνια νεότερη. Ενώ δηλαδή αυτή του Λούβρου είναι μια γυναίκα λίγο μετά τα 30, αυτή που παρουσίασε το Ιδρυμα είναι η ίδια γυναίκα λίγο μετά τα 20.

Είναι άραγε και αυτή αυθεντική; Το ελβετικό Ιδρυμα που την έχει στην κατοχή του και τη μελετά επί τρεις δεκαετίες κατέληξε ότι είναι αυθεντική. Εκανε λεπτομερείς έρευνες, εξέτασε κάθε δυνατή πτυχή του ζητήματος και αποφάνθηκε ότι τα περισσότερα χαρακτηριστικά του έργου συνηγορούν στην αυθεντικότητά του. «Οι πληροφορίες που συγκεντρώσαμε και που συσσωρεύτηκαν με τον χρόνο δείχνουν προς την κατεύθυνση ότι πρόκειται για πρώιμη εκδοχή της "Τζοκόντας" στο Λούβρο», είπε ο ιστορικός τέχνης και μέλος του Ιδρύματος Στάνλεϊ Φέλντμαν...

 

 

Η «Μόνα Λίζα» που γνωρίζουμε όλοι ήταν μια παραγγελία προς τον Λεονάρντο ντα Βίντσι. Στον ζωγράφο ανατέθηκε να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της Λίζα Γκεραρντίνι. Η παραγγελία δόθηκε από τον σύζυγο της Γκεραρντίνι, τον ιταλό έμπορο Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο, αλλά ο Ντα Βίντσι δεν του παρέδωσε ποτέ το πορτρέτο.

Ο Ιρλανδός Στάνλεϊ Φέλντμαν, καθώς και ο αδελφός του Ντέιβιντ, οι οποίοι δραστηριοποιούνται και οι δύο επί πολλά χρόνια στον κόσμο της τέχνης, λένε ότι οι ιστορικές ενδείξεις, η κριτική σύγκριση των έργων και η επιστημονική εξέτασή τους με τις πλέον σύγχρονες τεχνικές αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Το ίδιο υποστηρίζουν ο Ιταλός, ειδικός στο έργο του Ντα Βίντσι, Αλεσάντρο Βετσόζι, μέλος και αυτός του Ιδρύματος, αλλά και άλλος ένας ειδικός από τις ΗΠΑ, ο Κάρλο Πεντρέτι.

Σε ένα λεύκωμα 300 σελίδων που εξέδωσε το Ιδρυμα ο Αλεσάντρο Βετσόζι, ο οποίος είναι και διευθυντής του Μουσείου Ντα Βίντσι στη γενέτειρα του ζωγράφου στην Κεντρική Ιταλία, επιμένει ότι αν δει κανείς τα δεδομένα με ανοιχτό πνεύμα και αμεροληψία θα αντιληφθεί πως πρόκειται για πρώιμο, ανολοκλήρωτο πορτρέτο μιας νεότερης Μόνα Λίζα.

Η άποψη όμως αυτή δεν τυγχάνει καθολικής αποδοχής. Ο καθηγητής στην Οξφόρδη Μάρτιν Κεμπ, παγκόσμια αναγνωρισμένη αυθεντία στον Ντα Βίντσι, υποστηρίζει ότι το πορτρέτο της Γενεύης είναι πιθανότατα ένα αντίγραφο της παρισινής εκδοχής, ζωγραφισμένο από άγνωστο ζωγράφο που απλώς επέλεξε να δείξει το αντικείμενό του νεότερο. Συμφώνησε εξάλλου με το βασικό επιχείρημα όσων δεν αποδέχονται την αυθεντικότητα του πίνακα, ότι το πορτρέτο της Γενεύης είναι φιλοτεχνημένο σε καμβά ενώ ο Λεονάρντο ντα Βίντσι προτιμούσε το ξύλο.

Ωστόσο έχει και άλλα αντεπιχειρήματα ο οξφορδιανός ειδικός: «Το τοπίο πίσω από τη Μόνα Λίζα δεν είναι το ίδιο ατμοσφαιρικό. Και το κεφάλι, όπως συμβαίνει σε όλα τα γνωστά αντίγραφα του έργου, δεν συλλαμβάνει τη βαθιά απροσδιοριστία, το "άπιαστο" του αυθεντικού πίνακα».

Βασικές ομοιότητες στους δύο πίνακες είναι η ίδια ακριβώς στάση του σώματος και οι ίδιες ακριβώς αναλογίες, οι οποίες αποτυπώνονται με μεγάλη ακρίβεια. Οι διαφορές τους συνίστανται στο ότι το νεότερο πορτρέτο είναι κατά τι φαρδύτερο, ότι τα χρώματα είναι λίγο πιο φωτεινά και το τοπίο στο φόντο δεν είναι το ίδιο. Το συγκεκριμένο πορτρέτο είναι γνωστό σε πολλές γενιές ειδικών. Το είχε στην κατοχή του ένας άγγλος ευγενής στα τέλη του 19ου αιώνα, κατόπιν ταξίδεψε στις ΗΠΑ για να φυλαχθεί, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Αργότερα μεταφέρθηκε και αναλύθηκε στην Ιταλία ενώ τα τελευταία 40 χρόνια φυλασσόταν σε τραπεζική θυρίδα της Ελβετίας.

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο οποίος γεννήθηκε το 1452 κοντά στο Βίντσι της Τοσκάνης, αποτελεί το αρχέτυπο του αναγεννησιακού homo universalis, πιθανότατα ο πιο ταλαντούχος άνθρωπος στα περισσότερα δυνατά πεδία της γνώσης που υπήρξε ποτέ. Ηταν καλλιτέχνης και επιστήμονας με γνώση σχεδόν για τα πάντα: μηχανικός, εφευρέτης, ανατόμος, ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, πολεοδόμος, βοτανολόγος, μουσικός, ποιητής, φιλόσοφος, συγγραφέας. Εφτιαχνε έως και όπλα, ενώ προσπάθησε να φτιάξει και αεροπλάνα! Μια προσωπικότητα-αίνιγμα, όσο αινιγματικό είναι και το χαμόγελο της «Τζοκόντας», το οποίο πηγαίνουν να το δουν από κοντά στο Λούβρο περίπου 15.000 άνθρωποι την ημέρα!

 

Tα Νέα