Η αυτοκρατορία του βιβλίου αντεπιτίθεται

Ο εκδοτικός κόσμος βγαίνει από το καθεστώς ομηρείας της Apple, της Amazon και της Google. Ετσι τουλάχιστον υποδέχθηκαν την είδηση της συνένωσης των δύο κολοσσών, Penguin και Random House, η αγορά και οι εγκυρότερες εφημερίδες του κόσμου

Κίνηση αυτοσυντήρησης των δύο εκδοτικών κολοσσών, εκτός από οικονομικά συμφέρουσα, υπόσχεται να διπλασιάσει το κύρος και τη δημοτικότητα των συγγραφέων με τους οποίους συνεργάζονται και να ενισχύσει την ψηφιακή πλατφόρμα των συνεταίρων. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η συγκεκριμένη συμφωνία είναι σημάδι ζωτικότητας του εκδοτικού κλάδου και αποδεικνύει την επιθυμία του να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας εποχής με ρεαλισμό και επιχειρηματική επιθετικότητα.

Το μέγεθος της νέας εταιρείας είναι δυνατόν να κοντράρει αποτελεσματικά τους εκδοτικούς γίγαντες της ψηφιακής εποχής όπως η Apple, η Google και η Amazon, οι οποίες «σαρώνουν» μέχρι σήμερα την παγκόσμια αγορά ηλεκτρονικού βιβλίου, και να αμφισβητήσει έμπρακτα τη μονοκρατορία τους στον χώρο της λογοτεχνίας, της επιστήμης και των συναφών εκπαιδευτικών προϊόντων...

 

το «πάπλωμα». Φυσικά, όπως παντού έτσι και εδώ ο πόλεμος δεν γίνεται για το πνευματικό αγαθό αλλά μάλλον για το «πάπλωμα». Προς το παρόν το πιο ακριβό πάπλωμα φαίνεται να κατέχει η Random House με τις «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι» της Ε.Λ. Τζέιμς, ενώ η Penguin συμμετέχει με το αδιαμφισβήτητο κεφάλαιο που της δίνει το δημοφιλές brand name της. Πράκτορες και συγγραφείς μιλούν ήδη για την «τρομακτική» διατλαντική προοπτική να συστεγαστούν συγγραφείς που «σπάνε ταμεία», όπως ο Σαλμάν Ρούσντι και ο Τζον Λε Καρέ, μαζί με τις μαγειρικές της Πίπα Μίντλτον, της κουνιάδας του πρίγκιπα Γουίλιαμ και προνομιακής παρανύμφου στον περίφημο γάμο, εάν θυμάστε. Τα Χριστούγεννα είναι η χρυσή εποχή για τις πωλήσεις βιβλίων και όλοι αναρωτιούνται αν θα προλάβει μέχρι τότε να ολοκληρωθεί το εγχείρημα και ο καρπός της συγχώνευσης να φτάσει μέχρι τα βιβλιοπωλεία.

Η κρίση στον εκδοτικό χώρο χρονικά δεν ταυτίζεται ακριβώς με την πρόσφατη οικονομική κρίση στην Αμερική και στην ευρωζώνη. Στην πραγματικότητα σοβούσε προ πολλού, σχεδόν από την εποχή του Γουτεμβέργιου, και συμβάδιζε με τις κατά καιρούς αγκυλώσεις της αγοράς η οποία δεν έδειχνε να παραιτείται από τα «κεκτημένα» της, τον έλεγχο δηλαδή του διανοητικού προϊόντος, το βέτο απέναντι στον πλουραλισμό της σκέψης και τη δυσανεξία της σε εναλλακτικές λύσεις που θα έβγαζαν την εκδοτική πολιτική από τη χρόνια νιρβάνα της.

Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο τοπίο, οι εκδοτικοί όμιλοι έβλεπαν τον οικονομικό μαρασμό τους να πλησιάζει, οι συγγραφείς δήλωναν «κακοποιημένοι» από την επικρατούσα εκδοτική πολιτική και ο μεγάλος αγνοημένος, δηλαδή ο αναγνώστης, απολάμβανε μετά δυσκολίας το δημοκρατικό του δικαίωμα να έχει εύκολη και οικονομικά ανεκτή πρόσβαση στο διανοητικό αγαθό.

Το πρόβλημα περιέγραψε πρώτος ο Αντρέ Σιφρίν στα δύο βιβλία του, «Εκδόσεις χωρίς εκδότες» και «Οι λέξεις και το χρήμα», τα οποία κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις Αιώρα. Ο 75 ετών σήμερα Αντρέ Σιφρίν, γνωστή προσωπικότητα του εκδοτικού χώρου, γιος του ιδρυτή των περίφημων γαλλικών εκδόσεων Pleiade, των νεοϋορκέζικων Pantheon Books και εκδότης του Ζαν Πολ Σαρτρ, του Μισέλ Φουκό και του Παστερνάκ, γνωρίζει από γεννησιμιού του τον ακήρυχτο εκδοτικό πόλεμο. Το 1990 μάλιστα ήρθε ο ίδιος σε ρήξη με την Random House, η οποία είχε εν τω μεταξύ εξαγοράσει την Pantheon.

 Από την πολύτιμη εμπειρία τους στον εκδοτικό εμφύλιο ο Σιφρίν ξεχωρίζει τους «ποιοτικούς» οικογενειακούς εκδοτικούς οίκους της Γαλλίας - Gallimard, Seuil, Minuit, Flammarion - οι οποίοι έχουν συνηθίσει το ζην επικινδύνως πιεσμένοι καθώς είναι από πολυεθνικούς εκδοτικούς γίγαντες.

Μνημονεύει την άνοδο και την πτώση των προπολεμικών και μεταπολεμικών ανεξάρτητων αμερικανικών βιβλιοπωλείων τα οποία δεν άντεξαν τις πιέσεις των μεγάλων εκδοτικών συγκροτημάτων που ελέγχουν το 80% των βιβλίων που εκδίδονται στις ΗΠΑ και φτάνει μέχρι τη σημερινή ιντερνετική «τυπογραφία» και την εισβολή του ηλεκτρονικού βιβλίου στην αγορά.

Οι πολυεθνικοί όμιλοι συμπίεσαν τους παραδοσιακούς εθνικούς εκδότες, όπως άλλωστε συμβαίνει και στον χώρο των εφημερίδων στην Ευρώπη και στην Αμερική. Τα ιδιωτικά κεφάλαια έχουν σταματήσει να επενδύουν στις παραδοσιακές φόρμες και οι πιο μικροί εκδότες αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να παραδώσουν το βιβλίο-αντικείμενο σε νέα κανάλια διανομής για χρήση: στο Kindle, στο iPad και στα κινητά τηλέφωνα.

Τα Νέα