Ο έρωτας στην Αρχαία Ελλάδα (ένα άρθρο της Ασημίνας Ξηρογιάννη)

Συμφωνα με έναν μύθο ,ο ΄Ερωτας ήταν γιος της Αφροδίτης.Σε κάποιες παραστάσεις η Αφροδίτη απεικονίζεται -μεταξύ άλλων - να τον θηλάζει,να τον αγκαλιάζει,να τον φιλά,να τον μαλώνει για τις σκανδαλιές του και ο Πλούταρχος επιβεβαιώνει αυτή τη σχέση!Το όνομα του έρωτα συνδέεται με την γονιμότητα και με την φύση,πάνω στην οποία απεικονίζεται να κυριαρχεί.Συνήθως παριστάνεται με φτερά,οπλισμένος με τόξο και φαρέτρα.Τα βέλη του κανένας δεν δύναται να τα αποφύγει και μπορεί να αποβούν μοιραία.Κάνει συντροφιά με τις Μούσες,αγαπά τον χορό,την Ποίηση,την Μουσική.Στα Ελληνιστικά χρόνια συνυπήρχαν στον έρωτα ο Απόλλων και ο Διόνυσος.Σε αυτά τα χρόνια ο έρωτας αλλάζει πρόσωπα και προσωπεία,επιδεικνύει θεατρικότητα.Σε κάποιες παραστάσεις απεικονίοζεται ως ηνίοχος αρμάτων ή σε άλλες αθλητικές δραστηριότητες,όπως πάλη,πυγμαχία,λαμπαδηδρομία.Ο Πλάτωνας του αφιερώνει τους δύο υπέροχους διαλόγους του <Συμπόσιο> και <Φαίδρο>.Ο ΄Ερωτας στοχεύει στην αθανασία,την σωματική και την πνευματική.Ο λατίνος Απουλήιος σε ένα αλληγορικό διήγημά του εξιστορεί τα βάσανα του δίδυμου ερωτα-ψυχής,μέχρι η δεύτερη τελικά να αποκτήσει την αθανασία.Ο Ερωτας στην αρχαία ελλάδα συναντάται και με την αγοραία μορφή του.Μάλιστα ο Σόλων με την νομοθετική του μεταρρύθμιση φέρεται να καθιέρωσε την δημόσια πορνεία.[αρχές του 6ου αιώνα]Μάλιστα ίδρυσε και τον ναό της Πανδήμου Αφροδίτης που προστάτευε τις εκδιδόμενες γυναίκες.Υπήρχαν οι δεικτηριάδες(δηλ.οι δακτυλοδεικτούμενες πόρνες),οι λεωφόροι(οι φθηνές γυναίκες που ψάρευαν πελάτες στο δρόμο),οι χαμαιτύπαι(επειδή συνευρίσκονταν κατάχαμα στο έδαφος),οι πόρνες των καπηλειών,των πανδοχείων κ.α.Από την άλλη υπήρχαν και οι καλλιεργημένες εταίρες που αποτελούσαν ιδανικές συντρόφους ενός άνδρα και προσφέρονταν οχι μονο για έρωτα ,αλλά και για συζήτηση.Αρκετές εταίρες συνδέθηκαν με σπουδαιους άνδρες τους οποίους γοήτευσαν,οπως η Ασπασία με τον Περικλή,η Φρυνη με τον γλύπτη Πραξιτέλη,η Λαίς με τον Ζωγράφο Απελλή και η Γλυκέρα με τον ποιητή Μένανδρο.
Παιδεραστια :ειναι ορος που σήμερα ειναι επιφορτισμένος αρνητικά.Στην Αρχαιότητα όμως η παιδεραστία αποτελούσε έναν θεσμό που αφορούσε μόνο στους ελεύθερους πολίτες,που ήταν αφενός κοινωνικά αναγνωρισμένος και αφετέρου νομικά επιτρεπτός σε όλο τον ελληνικό κόσμο,όχι μόνο στην Αθήνα.Η παιδεραστική σχεση αφορούσε στην ψυχοπνευματική σχέση ενός ενήλικου έμπειρου άνδρα ,του Εραστη,με έναν νεαρό(12-17 ετών),τον Ερωμένο.Επρόκειτο για ένα είδος παιδαγωγικού έρωτα,αφού ο εραστής-δάσκαλος στόχευε στην διαμόρφωση του ήθους και την καλλιέργεια της ψυχής του νεαρού που τον είχε γοητεύσει...
Οι Αρχαίοι λάτρευαν το γυμνό αντρικό σώμα και ήταν εξοικειωμένοι με αυτό,Οι παλαίστρες και τα γυμναστήρια ήταν χώροι που ευνοόυσαν τη ερωτική προσέγγιση υποψήφιων εραστών και ερωμένων,αφού εκεί σύχναζαν οι άνδρες κάθε ηλικίας,οι νέοι για να μορφωθούν,οι άνδρες για να κρατηθούν σε καλή φυσική κατάσταση ,οι πιο μεγάλοι για να θαυμάσουν ή να σχολιάσουν ωραία σώματα.
Σε κάποιες παραστάσεις στην αγγειογραφία η σεξουαλικότητα των εραστών εκφράζεται με τη στάση του δια μηρίζειν:οι δυο μορφές στέκονται αντικρυστά και ο εραστής ολοκληρώνει ανάμεσαστους μηρούς του ερωμένου.Απ΄την άλλη,σπάνια συναντάμε απεικόνιση της πρωκτικης συνουσίας(σταση του πυγίζειν).Φαίνεται απο τα αρχαια κείμενα πως θεωρούσαν υποτιμητική για τον παθητικό δέκτη αυτήν τη στάση.Στις Θεσμοφοριάζουσες και τις Νεφέλες του Αριστοφάνη συναντούμε λεξεις(καταπύγων και ευρύπρωκτος) που αποτελούσαν ταπεινωτικούς χαρακτηρισμούς που οφείλονταν στην εξής αντίληψη:όταν ο άνδρας συμπεριφέρεται θηλυπρεπώς υποτασσόμενος σε έναν άλλο άνδρα κατεβαίνει στο επιπεδο της γυναίκας.
Σκηνές έντονης σεξουαλικότητας εντοπιζονται σε αγγεία της υστερης αρχαικής περιόδου(τέλη 6ου-αρχές 5ου αιώνα).Σε αυτες συμμετέχουν Σάτυροι ,Σειληνοι και Μαινάδες,μέλη του διονυσιακού θιάσου και προσωποποιήσεις του οργιαστικού πνεύματος.Στην αττική αγγειογραφία συναντάμε και παραστάσεις με άνδρες που σοδομίζουν ζώα(όνους,ελάφια,αίγες) ή ζωόμορφα όντα(Σφίγγες),χωρίς να ειναι σαφές ανα πρόκειται για χιουμοριστικές σκηνές ή απεικόνιση της πραγματικότητας.
Tέλος,η έννοια της γονιμότητας υπήρξε έντονα διαδεδομένη κατα την αρχαιότητα.Η ιδέα αυτής εκφράζεται και δηλώνεται ποικιλότροπα,για παραδειγμα την παρασταση μιας γυναικας με τονισμένες καμπύλες και μεγάλα στήθη,που κρατά ή θηλάζει ένα βρέφος,την απεικόνιση καρπών ή των γεννητικών οργάνων.Με αυτήν συνδέονται και οι Σάτυροι πουτ συμβόλιζαν τις πρωταρχικές δυναμεις της φύσης,αλλά και ο ιθυφαλλικός Πρίαπος(γιος της Αφροδίτης και του Διονύσου) που προβάλλει τον τεράστιο φαλλό του ως σύμβολο ευγονίας και αφθονίας.Ο φαλλός ως οργανοα αναπαραγωγής και γονιμότητας συνδέθηκε με την λατρεία κάποιων θεοτήτων,όπως του Διονύσου,της Δήμητρας και της Αφροδίτης.Στις Διονυσιακές γιορτές που καλούνται Φαλληφόρια οι λατρευτές περιέφεραν τεράστια ξύλινα ομοιώματα φαλλών και τραγουδούσαν σκωπτικά και άσεμνα άσματα από τα οποία προήλθε η κωμωδία.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

FRANCIS MAC DONALD,Η ΑΤΤΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ,Εκδ.Παπαδήμα,Τριτη Εκδοση
CAROLA REINSBERG,ΓΑΜΟΣ ,ΕΤΑΙΡΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ,Εκδ.Παπαδημα.
ROBERT FLACELIERE,O EΡΩΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ,ΜΤΦΣΗ Α.ΚΑΡΑΝΤΩΝΗ,ΕΚΔ.Παπαδήμα