Η ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΤΗΣ- Αντώνης Θ. Παπαδόπουλος

Εκατοντάδες οι ποιητικές συλλογές που εκδίδονται κάθε χρόνο στη χώρα μας. Οι εκδοτικοί οίκοι αποφεύγουν την έκδοσή τους. Τα βιβλιοπωλεία τις σνομπάρουν. Αυτές, όμως, ανθούν, παρά τις αντιξοότητες. Τίποτα δεν μπορεί ν’ ανακόψει τον φρενήρη ρυθμό με τον οποίο εκδίδονται, αφού οι ποιητές μας δεν φαίνονται να ορρωδούν μπροστά σε τίποτα, προτιμώντας να τις εκδίδουν «ιδίοις αναλώμασιν» ( η συντριπτική πλειοψηφία τους κυριολεκτικά από το υστέρημά τους ) και να τις μοιράζουν μεταξύ τους, παρά να τις αφήνουν βορά στη μανία των τρωκτικών, που όμως, είναι ζήτημα αν κι αυτά ακόμα θα καταδέχονταν να τις προσέξουν, καθώς είναι σίγουρο ότι προτιμούν να χορτάσουν την πείνα τους με τους τόνους των απορριμμάτων της καταναλωτικής πολυπραγμοσύνης μας...

      Μέσα σ’ αυτόν, λοιπόν, τον εκδοτικό ορυμαγδό, που να βρει ο δύστυχος αναγνώστης τον χρόνο, την ευκαιρία και τη διάθεση να παρακολουθήσει τα απειράριθμα προϊόντα της σύγχρονης ποίησης και αυτό που περισσότερο μας ενδιαφέρει, πώς να μπορέσει να ερευνήσει και να ανακαλύψει τις γνήσιες ποιητικές φωνές, που ασφυκτιούν, καθώς μοχτούν να υψωθούν πάνω από τους σωρούς του τυπωμένου χαρτιού, για να μεταφέρουν μιαν ανάσα δροσιάς σε ψυχές, εξουθενωμένες από τις τραυματικές εμπειρίες μιας πεζής και άνυδρης καθημερινότητας;

      Τέτοια, όμως, εμπόδια θεωρούνται ανυπέρβλητα μόνο από ένα κοινό αναγνώστη, αυτόν δηλαδή, που αγοράζει μερικά βιβλία τον χρόνο από συνήθεια, από απλή περιέργεια, από κοινωνική ή ακόμα και από επαγγελματική υποχρέωση, για να είναι «μέσα στα πράγματα». Ο αναγνώστης αυτού του είδους δεν έχει να αντιμετωπίσει καμιά δυσκολία επιλογής. Χωρίς αμφιταλαντεύσεις θα σπεύσει να προμηθευτεί εκείνα τα βιβλία, που θα «ακουστούν» περισσότερο, είτε γιατί θα γίνουν σίριαλ στην τηλεόραση, είτε γιατί θα γράψουν γι’ αυτά οι εφημερίδες και τα περιοδικά πλατιάς κατανάλωσης, επειδή έχουν εκδοθεί από μεγάλους γνωστούς εκδοτικούς οίκους, με τους οποίους τα έντυπα αυτά συνδέονται με πολυποίκιλους τρόπους «διαπλεκομμένων συμφερόντων». Και φυσικά μέσα στα βιβλία αυτά πιθανόν να περιλαμβάνονται κι ένα – δυο ποιητικές συλλογές. Τέτοιοι, όμως, αναγνώστες δεν μπορούν να υπολογίζονται σοβαρά. Η ποίηση δεν έχει ανάγκη από απλούς περιστασιακούς αναγνώστες. Γιατί έχει φανατικούς πιστούς. Σ’ αυτούς ακουμπά. Σ’ αυτούς υπολογίζει και αυτοί είναι, που δεν θα λογαριάσουν κόπο και που δεν θα φοβηθούν τον όγκο του τυπωμένου χαρτιού, προκειμένου να την ανακαλύψουν και να την απολαύσουν μ’ αληθινό πάθος αμαρτωλού έρωτα, σε πείσμα όσων την περιφρονούν, τη μειώνουν, ακόμα κι έντεχνα τη δυσφημούν, σαν έκφραση τάχα τάσεων και ροπών, υποκειμένων στην αποκλειστική αρμοδιότητα ψυχαναλυτικών ερευνών. Οι φανατικοί αυτοί πιστοί της ποίησης δεν είναι ίσως πολλοί. Δεν είναι όμως και αμελητέοι. Είναι κάποιοι, που προσπαθούν να αντιδράσουν στο καθημερινό τσαλάκωμα της ανθρώπινης ευαισθησίας τους από την πνευματοκτόνα βιοτική μέριμνα. Διαθέτοντας πείσμα μονομανούς ερευνητή και εκλεπτυσμένο αισθητικό κριτήριο, γυρεύουν με δίψα την αληθινή ποίηση και όταν επιτέλους τη συναντήσουν και πραγματοποιήσουν μαζί της, όσα ταξίδια πόθησαν, που δεν χωρά ο νους, δεν θα την κρατήσουν μυστική για αποκλειστική τους χρήση κι ευχαρίστηση, αλλά θα σπεύσουν να την καταστήσουν γνωστή και σε άλλους ενδιαφερόμενους, σαν τους ερευνητές που ανακαλύπτουν κάτι πολύ σπουδαίο κι έτσι από στόμα σε στόμα η αληθινή ποίηση, σαν είδηση σπουδαία και πολύτιμη, μπορεί να αγκαλιάσει σιγά – σιγά ολόκληρο το έτσι κι αλλιώς περιορισμένο κοινό της. Τέτοιους αναγνώστες θέλει να διαθέτει και τέτοιους συνήθως διαθέτει η ποίηση και μ’ αυτόν τον τρόπο η πλειονότητά τους ενεργεί. Αυτό οι άξιοι ποιητές το ξέρουν ή απλά το υποψιάζονται. Και σε χέρια τέτοιων αναγνωστών επιθυμούν να πέφτουν τα βιβλία τους. Γιατί αυτοί οι φανατικοί πιστοί της ποίησης είναι και οι άσφαλτοι κριτές της όποιας αξίας τους, αφού η κρίση τους είναι προϊόν σοβαρής εμπειρίας, μεγάλης εσωτερικής καλλιέργειας και πλούσιου συναισθηματικού κόσμου, ενώ υπαγορεύεται επιπλέον από ειλικρίνεια και αφιλοκέρδεια. Αν ένα ποιητικό βιβλίο έχει κατορθώσει να μιλήσει στην ψυχή αυτών των δύσκολων και απαιτητικών ανθρώπων, τότε σίγουρα κρύβει μέσα στις σελίδες του αληθινούς ποιητικούς θησαυρούς. Αν όχι, τότε συνήθως δεν αξίζει. Όση προβολή κι αν γίνει σε ένα τέτοιο ασήμαντο βιβλίο, όσο κι αν γίνει μπορετό σε πρώτη φάση αυτό να διακινηθεί σε μεγάλο αριθμό αναγνωστών, που παραπλανήθηκαν από τεχνητό θόρυβο, το αποτέλεσμα θα είναι προσωρινό, το ασήμαντο βιβλίο θα προσκρούσει τελικά στην αντίσταση του καλλιεργημένου κοινού και μετ’ ου πολύ θα περιπέσει στη λήθη και στην ανυποληψία. Γιατί και στην περίπτωση των ποιητικών βιβλίων ισχύει ό, τι ισχύει και με τα λόγια του ψεύτη πολιτικού: Μπορεί να ξεγελούν λίγους για πάντα και πολλούς για λίγο, όχι όμως και όλους για πάντα. Οι πιστοί της γνήσιας ποίησης δεν ξεγελιούνται εύκολα κι αν τελικά ξεγελαστούν, θα είναι προσωρινά. Στο χρηματιστήριο της καρδιάς τους είναι οι αληθινές αξίες που μένουν σταθερές. (*)  

-------------------

            (*) Πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Νέα Σκέψη», τευχ. 403, Γενάρης 1999, σελ. 37.