Ο Οδυσσέας Ελύτης (2 Νοεμβρίου 1911 - 18 Μαρτίου 1996), φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη του Παναγιώτη, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του '30. Διακρίθηκε το 1960 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, γνωστός για τα ποιητικά του έργα Άξιον Εστί, Ήλιος ο πρώτος, Προσανατολισμοί κ.α. Διαμόρφωσε ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα και θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης. Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν, ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί μέχρι σήμερα σε πολλές ξένες γλώσσες. Το έργο του περιλάμβανε ακόμα μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων. Υπήρξε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών εργων Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κριτικής, Αντιπρόσωπος στις Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης.
Ο Οδυσσέας Ελύτης
γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ήταν το
τελευταίο από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλλη και της Μαρίας
Βρανά. Ο πατέρας του καταγόταν από τον συνοικισμό Καλαμιάρης της
Παναγιούδας Λέσβου και είχε εγκατασταθεί στην πόλη του
Ηρακλείου από το 1895, όταν σε συνεργασία με τον αδελφό του ίδρυσε ένα
εργοστάσιο σαπωνοποιίας και πυρηνελαιουργίας. Το παλαιότερο όνομα της
οικογένειας Αλεπουδέλλη ήταν Λεμονός, το οποίο αργότερα μετασχηματίστηκε
σε Αλεπός. Η μητέρα του καταγόταν από τον Παππάδο της Λέσβου.
Το 1914 ο πατέρας
του μετέφερε τα εργοστάσιά του στον Πειραιά και η οικογένεια
εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. O Οδυσσέας Ελύτης εγγράφηκε το 1917 στο
ιδιωτικό σχολείο Δ.Ν. Μακρή, όπου φοίτησε για επτά χρόνια, έχοντας
μεταξύ άλλων δασκάλους του τον Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο και τον Ι.Θ. Κακριδή.
Τα πρώτα καλοκαίρια της ζωής του πέρασαν στην Κρήτη, τη Λέσβο και τις
Σπέτσες. Τον Νοέμβριο του 1920, μετά την πτώση του Βενιζέλου, η
οικογένειά του αντιμετώπισε διώξεις, με αποκορύφωμα τη
σύλληψη του πατέρα του, εξαιτίας της προσήλωσής της στις βενιζελικές
ιδέες. Ο ίδιος ο Βενιζέλος είχε στενές σχέσεις με την οικογένεια και
είχε φιλοξενηθεί συχνά στην οικία της στο κτήμα του Ακλειδιού. Το 1923
ταξίδεψε οικογενειακώς στην Ευρώπη, επισκεπτόμενος την Ιταλία, την
Ελβετία, τη Γερμανία και τη Γιουγκοσλαβία. Στη Λωζάνη ο ποιτής είχε την
ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Το φθινόπωρο του 1924 εγγράφηκε στο Γ΄ Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών και συνεργάστηκε στο περιοδικό Η Διάπλασις των Παίδων,
χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα. Όπως ο ίδιος ομολογεί (πολλά
αυτοβιογραφικά στοιχεία δίνει ο Ελύτης στο βιβλίο του Ανοιχτά Χαρτιά),
πρωτογνώρισε τη νεοελληνική λογοτεχνία, αυτός ο θρεμμένος με παγκόσμια
έργα του πνεύματος, που ξόδευε όλα του τα χρήματα αγοράζοντας βιβλία και
περιοδικά. Εκτός από την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, ασχολήθηκε
ενεργά με ορειβατικές εκδρομές στα βουνά της Αττικής και αντιδρώντας στη
διάθεσή του για διάβασμα στράφηκε στον αθλητισμό.
Ακόμη και τα βιβλία που αγόραζε έπρεπε να έχουν σχέση με την ελληνική
φύση: Καμπούρογλου, Κ.Πασαγιάννης, Στ. Γρανίτσας, κι ένας τρίτομος
«Οδηγός της Ελλάδος». Την Άνοιξη του 1927 μία υπερκόπωση και μία
αδενοπάθεια τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τις φίλαθλες τάσεις του
καθηλώνοντάς τον στο κρεβάτι για περίπου τρεις μήνες. Ακολούθησαν ελαφρά
συμπτώματα νευρασθένειας και περίπου την ίδια περίοδο στράφηκε οριστικά
προς τη λογοτεχνία, γεγονός που συνέπεσε με την εμφάνιση αρκετών νέων
λογοτεχνικών περιοδικών, όπως η Νέα Εστία και τα Ελληνικά Γράμματα.
Το καλοκαίρι του 1928 πήρε το απολυτήριο του γυμνασίου με βαθμό 73/11. Μετά από πιέσεις των γονέων του, αποφάσισε να σπουδάσει χημικός,
ξεκινώντας ειδικά φροντιστήρια για τις εισαγωγικές εξετάσεις του
επόμενου έτους. Την ίδια περίοδο ήρθε σε επαφή με το έργο του Καβάφη και του Κάλβου ανανεώνοντας
τη γνωριμία του με τη θελκτική αρχαία λυρική ποίηση. Παράλληλα
ανακάλυψε το έργο του Πωλ Ελυάρ και των Γάλλων υπερρεαλιστών, που
επέδρασαν σημαντικά στις ιδέες του για τη λογοτεχνία, σύμφωνα με τον
ίδιο: «...μ’ ανάγκασαν να προσέξω κι αδίστακτα να παραδεχτώ τις
δυνατότητες που παρουσίαζε, στην ουσία της ελεύθερης ενάσκησης της, η
λυρική ποίηση».
.jpg)
